بسم الله الرحمن الرحيم

در زمان غيبت حضرت بقيه الله الاعظم ارواح العالمين له الفداء بايد به حاملان علوم اهل بيت عليهم السلام رجوع واز مسائل دينى از آنان سئوال نمود، بلكه روش و سيره عقلاء درهر علمى پرسش از دانشمندان و كارشناسان همان علم بوده و هست.

درهمين راستا برآن شديم تا در حلول ماه مبارك رمضان بعض نظرات مرجع عاليقدر جهان تشيع حضرت آيت الله العظمى حاج شيخ لطف الله صافى گلپايگانى مدّظله العالى كه داراى تأليفات متنوّعى در زمينه اعتقادى، اخلاقى وتربيتى، فقهى مى باشند، جمع آورى ودر اختيارائمه محترم جمعه وجماعات ومبلّغين گرام وعموم شيفتگان قرآن واهل البيت عليهم السلام قرارداده تا راهگشايى براى انجام وظايف دينى باشد.

دفتر حضرت آيت الله العظمى صافى گلپايگانى مدّ ظله العالى

ص: 2

آنچه قدرت انجامش را دارد بايد انجام دهد و آنچه قدرتش را ندارد تكليف ساقط است، مثلًا اگر قدرت گرفتن روزه ندارد نبايد روزه بگيرد و هر وقت قدرت يافت قضا آن را بجا آورد ولى نماز و حجاب و امثال اينها را كه قدرت دارد بايد انجام دهد.

س 5. آيا چرك گلو باعث ابطال روزه مى شود؟

ج. چرك گلو روزه را باطل نمى كند مگر بفضاى دهن بيايد و سپس عمداً به حلق داخل شود كه در اين صورت مبطل است.

س 6. آيا شخص روزه دار در ماه مبارك رمضان، مى تواند سرم يا آمپول، تزريق كند؟

ج. احتياط مستحب آن است كه از استعمال آمپول و سرم خوددارى كند و اگر لازم شد و تزريق كرد روزه اش باطل نمى شود.

س 7. حكم استفاده از قطره بينى جهت باز كردن مجارى تنفسى و درمان كه در بعضى موارد يقيناً وارد حلق مى گردد چگونه است؟

ج. اگر وارد حلق شود مبطل روزه است.

س 8. جويدن آدامس در حال روزه چه حكمى دارد؟

ج. چنانچه هيچ طعمى نداشته باشد كه به حلق برود روزه صحيح است لكن اين عمل براى روزه دار پسنديده نيست و تظاهر به آن از بعضى جهات اشكال دارد.

س 9. مسواك كردن در روز ماه رمضان براى روزه آيا مبطل روزه هست يا خير؟ كيفيت را لطفاً توضيح فرماييد.

ج. اگر آب كه از خمير دندان توليد شده يا آب خارجى وارد حلق نشود و آن را بيرون بريزد اشكال ندارد.

س 10. آندوسكپى دستگاهى است كه داخل مى شود و عكس بردارى مى كنند، بدون اينكه چيزى داخل معده شود، آيا اين عمل روزه را باطل مى كند يا نه؟

ج. بنابر احتياط براى روزه اشكال دارد.

س 11. آيا تر كردن لب توسط زبان روزه را باطل مى كند؟

ص: 2

ج. امر مذكور روزه را باطل نمى كنند.

س 12. آيا در ماه رمضان در شب مى شود با زن خود نزديكى كرد يا نه؟

ج. در شب مانع ندارد ولى بايد قبل از اذان صبح غسل كند.

س 13. اگر روزه دار بدون قصد بيرون آمدن منى با همسرش شوخى كند بطورى كه بعد از شوخى منى از او خارج شود در صورتيكه مى دانسته منى از او خارج خواهد شد حكم روزه او چگونه خواهد بود آيا كفّاره نيز دارد يا خير؟

ج. در فرض سؤال روزه دار مى دانسته كه اگر با همسر خود بازى كند منى از او خارج

ميشود در صورت خروج منى قضاء و كفّاره دارد.

س 14. جوانى درماه مبارك رمضان با نامحرمى شوخى كرده و از او منى خارج شده اكنون وظيفه او چه مى باشد؟

ج. درفرض سؤال اگر معرضيت براى خروج منى داشته روزه او قضاء و كفّاره دارد.

س 15. آيا غلط خواندن قرآن روزه را باطل مى كند؟

ج. بايد قرآن را صحيح بخواند ولى تلاوت غلط روزه را باطل نمى كند.

س 16. بنده با اينكه از معلومات عربى بهره اى ندارم، چون به حضرت حسين عليه السلام علاقه شديدى دارم مصيبتى مى خوانم و نمى دانم راست است يا دروغ، روزه ام در ماه رمضان چه حكمى دارد؟

ج. شما بايد كتابهائى نظير منتهى الآمال و جلاء العيون را مطالعه كنيد و آنچه را مى خوانيد به استناد آن كتابها بخوانيد. بهر حال خواندن بدون مدرك خالى از دروغ نيست كه معصيت است و براى روزه هم اشكال دارد.

س 17. كشيدن سيگار و استعمال قليان آيا مبطل روزه هست؟

ج. بنابراحتياط واجب، روزه دار نبايد دود سيگار يا قليان را بحلق برساند.

س 18. آيا كشيدن سيگار، به صورتى كه دود آن را فرو نبرند، روزه را باطل مى كند؟

ج. اگر دود آن را فرو نبرند روزه را باطل نمى كند، ولى تظاهر به آن در اين صورت، مناسب

ص: 3

نيست و به احترام ماه مبارك ترك شود.

س 19. اگر فضاى حمام را بخار گرفته باشد روزه باطل مى شود؟

ج. باطل نمى شود.

س 20. آيا استفاده از اسپرى تنفسى درداخل دهان و بينى براى باز كردن مجارى تنفسى مبطل روزه مى باشد يا خير؟

ج. در مفروض سؤال چنانچه ناچار از استفاده آن در روز باشد اشكال ندارد و روزه را بگيرد لكن اگر قبل از حلول ماه مبارك رمضان بعد عارضه اش برطرف شود بنا بر احتياط قضاى روزه ها را نيز بگيرد و اگر عارضه تا ماه رمضان بعد ادامه يافت بنا بر احتياط براى هر روز يك چارك طعام مانند گندم يا جو بعنوان كفّاره به فقير غير سيد بدهد و ديگر قضا ندارد.

س 21. اگر فردى با ظرفى كه به سر چسبيده نيست سر را مانند غوّاصان بپوشاند و در ماه رمضان به زير آب رود، آيا موجب بطلان روزه مى شود؟

ج. بنابر احتياط روزه اش باطل مى شود.

س 22. اگر شخصى قبل از اذان بيدار شود و نياز به غسل داشته باشد ولى وقت را تنگ كند تا تيمّم كند و قصد تيمّم نيز داشته ولى قبل از تيمّم اذان دهد حال تكليف چيست؟

ج. در فرض سؤال روزه آن روز را بايد بگيرد و بعد قضايش را نيز انجام دهد ولى وجوب كفّاره معلوم نيست.

س 23. شخصى ده دقيقه به اذان صبح بيدار شده و جنب است و اين مدّت را نمى تواند صرف خوردن سحرى و غسل كند، وظيفه چيست؟

ج. اگر با ترك خوردن سحرى وقت براى غسل كردن ندارد بايد تيمّم بدل از غسل كند و اگر با ترك سحرى وقت غسل دارد بايد غسل كند.

س 24. كسى كه مسافر است و روزه نمى گيرد آيا در ماه رمضان مى تواند تا اذان صبح بر جنابت باقى باشد؟

ج. بلى مى تواند.

ص: 4

س 25. شخصى قبل از اذان صبح بيدار شده و جنب بوده، مشغول غسل مى شود وسط غسل اذان مى گويند آيا روزه او صحيح است و كفّاره دارد يا نه؟

ج. اشكال ندارد و روزه صحيح است.

س 26. اگر شخص روزه دار پس از اذان صبح و اقامه نماز محتلم گردد و يا اگر در بين فاصله اذان ظهر و مغرب محتلم گردد در هر دو صورت روزه اش چه حكمى دارد؟

ج. به روزه اش ضررى وارد نمى شود.

س 27. روزه زنانى كه در ماه مبارك رمضان براى جلوگيرى از عادت ماهانه از قرص استفاده مى نمايند صحيح است يا خير؟

ج. اگر عادت نشوند روزه آنها صحيح است.

س 28. چنانچه زنى خيال كرده پريود است و روزه نگيرد ولى بعداً متوجّه شود پريود نبوده، آيا بايد روزه آن هنگام را قضا كند؟

ج. در فرض سؤال بايد قضاء آن روزها را بگيرد.

س 29. آيا استعمال شيافهاى معالجه و درمانى، شياف ترياك و يا شياف تغذيه مبطل روزه است؟

ج. شياف مبطل روزه نيست.

س 30. كسى كه در روزه ماه رمضان بطور مداوم آروغ مى زند اگر آبى در دهانش بيايد يا نيايد حكم روزه اش چيست و غير ماه رمضان هم اين حالت براى فرد هست؟

ج. اگر بى اختيار آروغ بزند و چيزى از باطن بدهن بيايد بايد آنرا برنگرداند و بيرون بريزد ولى اگر بى اختيار پائين برود اشكال ندارد.

س 31. آيا مايع هاى ظرفشويى سفيد كننده كه بوى تندى دارند روزه را باطل مى كنند يا خير؟

ج. بوى مواد مذكوره روزه را باطل نمى كند.

س 32. آيا اگر انسان روزه دار از عطر و ادكلن استفاده كند، به طورى كه خودش بويش را حس كند، روزه باطل است؟

ص: 5

ج. امر مذكور روزه را باطل نمى كند.

س 33. آيا استفاده از مواد و وسايل آرايشى مانند كرم، سرمه و ... در ماه مبارك رمضان براى شخص روزه دار چه حكمى دارد؟

ج. اشكال ندارد ولى در مورد سرمه اگر از موّادى باشد كه مزه يا بوى آن به حلق برسد مكروه است.

س 34. آيا تزريق خون به روزه دار مبطل روزه است؟

ج. مبطل روزه نيست.

س 35. اگر در ماه مبارك رمضان 5 سى سى خون براى آزمايش از ما گرفته شود چه حكمى دارد؟

ج. اشكال ندارد ولى اگر موجب ضعف شود مكروه است.

س 36. در صورتى كه روزه دار بخواهد پيش از ظهر مسافرت كند، آيا مى تواند در خانه خود صبحانه بخورد؟ در صورت خوردن صبحانه، بايد كفّاره بدهد؟

ج. در فرض سؤال تا موقعى كه از حدّ ترخّص وطن نگذشته حقّ خوردن ندارد و اگر خورده در حالى كه شكّ داشته كه ميتواند بخورد يا نه بايد كفّاره افطار عمدى را هم بدهد.

س 37. اگر عمداً روزه هايى از انسان فوت شده باشد حكم چيست؟ آيا مى توان مثلًا به جاى 60 روز كفاره كار ديگرى انجام داد مثلًا پول پرداخت كرد؟

ج. اگر روزه رمضان را بدون عذر شرعى با چيزى كه ذاتاً حلال است باطل كرده باشيد قضاى آن روز واجب است و بايد به عنوان كفّاره براى هر روزى شصت روز، روزه بگيريد يا شصت مسكين را اطعام نمائيد.

س 38. اگر كسى قضاى روزهاى ماه رمضان سال قبل را تا ماه مبارك رمضان سال بعد نگيرد حكمش چيست؟

ج. درفرض سؤال بايد علاوه بر قضاء روزه ها براى هر روز يك مد (750 گرم) گندم يا جو يا آرد بعنوان كفاره به فقير غير سيد بدهد و دادن پولش كافى نيست بايد خود جنس باشد و مى توان همه را به يك فقير داد.

ص: 6

س 39. كفّاره روزه يك ماه، با نان چقدر است؟ با برنج چقدر است؟

ج. كفّاره افطار غير عمدى، براى هر روز يك چارك طعام مانند گندم و برنج است و اگر بخواهد نان بدهد، براى هر روز يك كيلو بدهد.

س 40. در تلويزيون شنيدم كه در مقابل يك روز روزه كفّاره آن 750 گرم مد طعام مثل ماكارونى 750 گرمى به فقير داد آيا اين درست است يا بايد غذاى آماده كفّاره داد؟

ج. غذاى آماده لازم نيست و دادن گندم يا جو يا آرد كافى است.

س 41. آيا مى توانيم در كفاره افطار عمدى روزه ماه مبارك رمضان، كه به 60 مسكين به هر كدام يك مد گندم يا آرد يا نان يا برنج بدهيم آن ها را تبديل به پول كنيم و به فقير بدهيم؟

ج. تبديل آن به پول مبرئ الذمه نيست.

س 42. آيا فرزند مى تواند كفّاره روزه ماه مبارك رمضان را (كفاره ده سير گندم و مانند آن) به پدرش در صورتى كه فقير باشد يا عكس اگر فرزند فقير بود بدهد؟

ج. نمى تواند.

س 43. آيا كفّاره روزه براى زنى كه سالها بيمار بوده و شوهرش آنرا نپرداخته است بعد از فوت شوهر بعهده آن زن است؟ آن زن در آمد ازخودش نداشته است.

ج. اگر خود زن تمكّن مالى نداشته باشد تا وقتى كه عدم تمكّن باقى باشد اداء كفّاره بر او واجب نيست.

س 44. حكم غرغره كردن براى روزه دار، با توجه به اين كه آب به حلق مى رسد ولى فرو نمى رود، چيست؟

ج. اگر يقين داشته باشد كه فرو نمى رود اشكال ندارد.

س 45. اگر براى شستن دهان و دندان كه بد بو شده است و دهان داراى بوى بدى است، مضمضمه كند و آب بى اختيار فرو رود، آيا قضا لازم است؟

ج. بنابر احتياط قضا كند.

ص: 7

س 46. آيا مسافر مى تواند روزه مستحبى بگيرد؟

ج. روزه مستحبى در مسافرت صحيح نيست.

س 47. آيا انسان مى تواند در ماه مبارك رمضان براى فرار از روزه عمداً مسافرت كند؟

ج. اشكال ندارد ولى مكروه است.

س 48. كسى كه در ماه رمضان مسافرت مى كند مى تواند در منزل خود افطار نمايد يا بايد از حد ترخّص بگذرد و سپس افطار نمايد؟

ج. تا به حدّ ترخّص نرسيده نبايد افطار كند.

س 49. اگر مسافر بعد از ظهر از وطن خود به قصد مسافت شرعى حركت كند، حكم نماز و روزه او چگونه است؟

ج. روزه اش صحيح است و قصر و اتمام نماز محل اقامه نماز است يعنى اگر در مسافرت نماز بخواند بايد قصر بخواند.

س 50. كليه اساتيد دانشگاه كه هفته اى دو روز از تهران به اصفهان براى تدريس مى آيند حكم نماز و روزه آنها چيست؟

ج. افرادى كه شغلشان مثل معلمى يا استادى يا مأموريت يا دانشجوئى يا خريد جنس يا كارگرى يا كشاورزى يا تجارت يا تبليغ و امثال اينهاست اگر در مدت طولانى مثل پنج شش ماه و بيشتر براى اين شغلها بصورت همه روزه يا هر هفته يكروز يا بيشتر يا هر ده روز يكبار سفر مينمايند و سفرشان حداقل ذهاباً و اياباً هشت فرسخ باشد روزه آنها صحيح و نمازشان تمام است.

س 51. بيمارى سنگ كليه كه كليه هم سنگ ساز است ونبايد كليه از مايعات خالى باشد و در روز مى بايست مايعات صرف و ميل كرد، مانع از روزه گرفتن رمضان و غير آن ايام است، و آيا بيمار مبتلا به اين درد مى تواند روزه بگيرد وفقط بمقدار لازم مايعات (آب) بنوشد؟

ج. درفرض سؤال آشاميدن مايعات مبطل روزه است ولى اينگونه اشخاص چنانچه احتمال عقلائى بدهند كه روزه براى آنها ضرر دارد بطورى كه از آن احتمال براى آنها خوف ضرر

ص: 8

حاصل شود واجب نيست روزه بگيرند و اگر در تمام سال اين خوف وجود داشته باشد قضاء هم ندارد فقط بايد براى هر روز يك مدّ (يك چارك) طعام مانند گندم و جو و برنج به عنوان كفّاره به فقير غير سيد بدهند و دادن پول مجزى نيست.

س 52. اينجانب داراى فرزند 13 ماهه هستم كه علاوه بر خوردن غذا، از شير مادر نيز استفاده مى كند و همسر بنده به علت شير دادن، ضعف مى كرده است و چند روزى را روزه نگرفته، وظيفه ايشان چيست؟

ج. در فرض سؤال، چنانچه روزه براى بچه و يا مادر او بخاطر شير دادن ضرر داشته و يا احتمال عقلائى ضرر مى داده كه قهراً موجب خوف ضرر ميشود خوردن روزه اشكال نداشته ولى بايد براى هر روزى كه خورده يك مدّ طعام مانند گندم و جو و برنج به فقير غير سيد بدهد و دادن پول اينها كفايت نمى كند و بايد قضاى روزه ها را نيز بگيرد.

س 53. آيا براى خانم 5 ماه بار دار روزه واجب مى باشد؟

ج. اشخاص مختلفند بطور كلى اگر به تجربه يا از قول طبيب حاذق خوف ضرر براى خود زن يا بچه اش حاصل شود روزه نگيرد.

س 54. اگر راديو و رسانه هاى ديگر خبر دهند كه در شهرى ماه را ديده اند، آيا مسلمان ها در سراسر آن كشور مى توانند عيد كنند يا نه؟

ج. اگر از خبر راديو يا رسانه هاى ديگر برايش علم حاصل شود بايد عيد قرار دهد.

س 55. اگر در پايان ماه رمضان اعلام كنند مثلًا فردا عيد سعيد فطر است آيا آن روز را مى توانيم عيد محسوب كنيم يا نظر حضرتعالى چيز ديگرى است؟

ج. بايد بطورى كه در توضيح المسائل مذكور است، رؤيت ماه از طرق شرعيه ثابت شود و يا مجتهد جامع الشرائط حكم كند به اينكه فلان روز عيد فطر است.

س 56. بعضى از مراجع عظام، در رؤيت هلال در شهرى شرط كفايت آن در شهر ديگر را، اتحاد افق مى دانند تفاوت افق چه قدر باشد كافى از رؤيت در شهر ديگر نيست؟

ج. بنظر حقير رؤيت هلال اگر به يكى از راههائى كه در رساله هاى عمليه مذكور است ثابت شود، براى همه نقاطى كه روزشان بعد از آن است كفايت مى كند.

ص: 9

س 57. آيا رؤيت هلال با استفاده از ابزارهاى نجومى (دوربين، تلسكوپ و ...) اعتبار شرعى دارد؟

ج. كفايت رؤيت با چشم مسلّح مورد اشكال است.

س 58. ملاك مريض كه روزه ماه رمضان از وى ساقط است، چيست؟

ج. اگر بداند روزه براى او مضرّ است يا مظنه ضرر داشته باشد و يا احتمال عقلايى بدهد كه مضر باشد به طورى كه از آن احتمال، خوف ضرر حاصل شود، روزه واجب نيست و بعد بايد قضاى آن را بگيرد بلى اگر مرض تا رمضان سال بعد طول بكشد قضا هم ساقط است، فقط بايد كفّاره مدّ بدهد.

س 59. اگر طبيب به مريض بگويد روزه براى شما ضرر دارد، آيا قول طبيب حجت است؟

ج. اگر از قول طبيب خوف به ضرر روزه حاصل بشود نبايد روزه بگيرد.

س 60. اگر روزه موجب چشم درد نمى باشد ولى سوى چشم كم مى شود آيا كسى كه به اين بيمارى مبتلا است بايد روزه بگيرد يا نه؟

ج. اگر بطور موقت باشد كه بعد از روزه بر طرف مى شود مجوّز افطار نيست ولى اگر روزه موجب شود كه نور چشم براى هميشه كم شود روزه واجب نيست.

س 61. شخص مريض قندى بوقت معين بايد قرص بخورد بدون آب مى تواند قرص استفاده كند؟

ج. با فرض احتياج به خوردن قرص و خوردن آن روزه صحيح نيست ولى قضا دارد.

س 62. آيا روزه گرفتن شخصى در صورتى كه با ضعف و بى حالى و سر درد و حال به هم خوردگى همراه باشد آيا صحيح است.

ج. اگر ضرر داشته باشد صحيح نيست.

س 63. الف) فردى روزه مستحبّى مى گيرد. در همان روز به ميهمانى مى رود حال اگر صاحبخانه به او چيزى تعارف كند بايد آن را برداشته و بخورد يا نه؟ چرا؟ ب) در اين صورت اگر روزه را نخوريم ثواب بيشترى مى كنيم يا اگر تعارف صاحبخانه را رد نكنيم؟

ص: 10

ج. اگر صاحبخانه مؤمن باشد و او را به خوردن روزه دعوت كند افطار مستحب است زيرا ثواب اجابت مؤمن بيش از ثواب نگه داشتن روزه است.

س 64. آيا كسى كه در سفر بسر مى برد مى تواند نذر كند كه مثلًا فرداى آن روز را در سفر روزه بگيرد؟

ج. نذر بصورت مذكور صحيح نيست.

س 65. آيا مى توان در مدينه يك روز، روزه نذر نمود؟

ج. اگر در حضور نذر كند كه يك روز در مدينه منوّره روزه بگيرد اشكال ندارد.

س 66. بنده قبلًا مقلّد حضرت إمام بودم و فتواى إيشان را در ارتباط با شبهاى مهتابى و خواندن نماز صبح به مدّت حدوداً بيست دقيقه بعد از اذان و يا در مورد امساك در سحرها، عمل مى نمودم. خواستم سؤال نمايم كه حضرتعالى در اين مورد نظر مباركتان چيست و آيا مى شود به مدت همان 5 يا 6 دقيقه احتياطاً بعد از اذان صبح نماز خواند و يا قبل از اين إمساك نمود؟

ج. هر وقت يقين به صبح كرديد مى توانيد نماز صبح بخوانيد و در آن موقع امساك لازم است و فرقى در اين جهت بين شب مهتابى و غير آن نيست.

ص: 11

س 74. آرايش زنان در خيابانها و بيرون گذاشتن مقدارى از موها و پوشيدن

جوراب بدن نما و لباسهاى محرّك چه صورت دارد؟

ج. حرام است.

س 75. آيا پوشاندن ابروها براى خانمها لازم است؟

ج. پوشاندن ابروها بنا بر احتياط واجب بر خانمها واجب است.

س 76. زدن عطر در غرب متداول است چه براى زن و چه براى مرد با توجه به اين موضوع آيا زن مسلمان مى تواند به خود عطر بزند و در محافل عمومى ظاهر شود؟

ج. زدن عطر و شركت در محافل عمومى يا حضور نزد نامحرم، براى زن جايز نيست.

س 77. حدود پوشش شرعى آقايان چيست؟ آيا لباس آستين كوتاه جايز است؟

ج. در جايى كه معرض نظر اجنبيه است احتياط براى مرد پوشيدن لباس آستين دار است.

س 78. استفاده از مدهاى مو و لباس هاى مارك دار كه از فرهنگ غرب گرفته شده باشد، چه صورتى دارد؟

ج. اينگونه امور از وقار و زى اسلامى خارج است.

س 79. استفاده از كروات و هم چنين استفاده از پاپيون در مجالس عروسى (خاصه داماد) چه حكمى دارد؟

ج. براى مسلمان ها استفاده از لباس كفار صحيح نيست و خلاف شخصيت و استقلال اسلامى است.

س 80. اخيراً در ميان برخى از جوانان مدل مو و لباس هايى مد شده كه از كشورهاى اروپايى و بلاد بيگانه ارائه مى گردد (مانند رپ، هوى و ...) نظر به اينكه پوشيدن اين لباس ها و خود را اينگونه آرايش دادن عرفاً از مصاديق تشبيه به كفار است آيا شرعاً حرام است يا حلال؟

ج. به طور كلّى تشبّه به كفار حرام است و جوانان مسلمان بايد از آرايش به نحو مذكور پوشيدن اينگونه البسه اجتناب نمايند.

ص: 13

س 81. پاك سازى و برداشتن موهاى زائد ابرو جهت زيبايى براى مرد، چه حكمى دارد؟

ج. بر خلاف شئون مرد است.

س 82. گفتگوى دختر و پسر به صورت (chat) در اينترنت چه حكمى دارد؟

ج. اگر به قصد التذاذ يا در معرض ريبه و فساد اخلاق و برخلاف عفّت باشد جايز نيست.

س 83. ارتباط دختر و پسر از طريق ايميل كه هيچ تماس جسمى با هم ندارند از نظر شرعى چه حكمى دارد؟

ج. چون مستلزم فساد است جايز نيست.

س 84. چت كردن با زنان غير مسلمان وانجام صحبت هاى تحريك آميز با ايشان چه حكمى دارد؟ آيا به صرف اينكه ايشان غير مسلمان هستند مى شود ايشان را ازطريق اينترنت مورد سوء استفاده قرارداد؟

ج. صحبت هاى تحريك آميز ومورد استفاده قراردادن آنان حرا م است وحتى نگاه كردن به عكس هاى برهنه آنان چون معرضيت براى فساد دارد حرام است وجايز نيست.

س 85. دخترى كه به دور از چشم و آگاهى خانواده و ديگران جهت كمبود عاطفه و يا جهت ازدواج با نامحرم رابطه برقرار نموده يا مى نمايد، چه حكمى دارد؟

ج. رابطه برقراركردن با دختر نامحرم نوعاً مستلزم ارتكاب خلاف شرع (مانند نظر و غير) است و جايز نيست.

س 86. دوست يابى زن و مرد نامحرم و نامه نگارى و تماس تلفنى با يكديگر چه صورتى دارد؟

ج. حرام است.

س 87. حدود شرعى ارتباط دختر و پسر كه حقيقتاً قصد ازدواج دارند تا چه ميزانى مى باشد و چه مقدار براى آنان جايز مى باشد؟

ج. در فرض سؤال اگر قصد ازدواج با او را داشته باشد جائز است به او نگاه كند و با او صحبت نمايد به شرط آنكه قصد التذاذ نكند.

ص: 14

س 88. ازدواج با دختر باكره چه صورتى دارد؟

ج. بنا براحتياط واجب ازدواج با دختر باكره چه دائم و چه موقت نياز به اذن پدر يا جد پدرى دارد. چون در اصل مسئله ازدواج دختر باكره اذن پدر را به احتياط واجب شرط مى دانم رجوع به غير با مراعات الاعلم فالاعلم اشكال ندارد.

س 89. نگاه كردن زنان به فيلم هاى ورزشى مردان از قبيل كشتى، فوتبال، واليبال و غيره كه از تلويزيون پخش مى شود چه حكمى دارد؟

ج. معرض فساد است و جائز نيست.

س 90. نگاه كردن به عكس نامحرمى كه حجاب اسلامى دارد چه حكمى دارد؟

ج. اگر او را مى شناسد احتياط ترك است.

س 91. حكم استفاده از ماهواره چيست؟

ج. نظر به اينكه آنچه فعلًا از طريق ماهواره پخش مى شود امور مخرّب و موجب انحراف و سوق دادن مردم به شهوت و فساد اخلاق است و حتى اگر احياناً برنامه مذهبى داشته باشد همراه با امور محرّمه است استفاده از آن جايز نيست.

س 92. آيا نشستن در كنار نامحرم در تاكسى و ديگر وسايل نقليه عمومى (در صورتى كه تماس بين آن دو از روى لباس باشد) جايزاست؟

ج. اگر به نحوى باشد كه معرض ريبه و فساد نشود اشكال ندارد.

س 93. برخورد بدنى خانم و آقا از روى لباس چه حكمى دارد؟

ج. اگر اتفاقى و بدون قصد باشد اشكال ندارد.

س 94. آيا زن مى تواند در بيرون از خانه كار كند مثلًا كارمند يا شاغل باشد براى ياد گرفتن حرفه اى برود؟

ج. اگر مستلزم ارتكاب خلاف شرع بشود جايز نيست.

س 95. خانمى كه كارمند است براى انجام كار بايد از خانه خارج شود و از سوى ديگر خروج زن از منزل منوط به اجازه شوهر است حال اگر فردى خانم كارمند خود را از خارج شدن از خانه منع كند تكليف اين زن در اين باره چيست؟

ص: 15

ج. در فرض سؤال چنانچه در حين اجراء عقد نكاح زوجه كارمند بوده و زوج با توجه به كارمند بودن او و قبول ادامه كار با او ازدواج نموده نمى تواند از خروج او از منزل جهت شغل قبلى ممانعت نمايد.

س 96. وضعيت حقوق زن كه در ارتباط با كار (شغلش) دريافت مى كنند در رابطه با شوهر چه وضعيتى دارد؟

ج. حقوقى كه زن دريافت مى نمايد ملك خود اوست و به شوهر تعلّق ندارد.

س 97. آيا مى توان در مدارس مختلط دختر و پسر شركت كرد؟

ج. جايز نيست مگر اينكه همه جهات شرعى از لمس و نظر و غير اينها مراعات شود.

س 98. حضور دختران و پسران امدادگر در مجلس تحقيق و آموزش امداد و كمكهاى اوليه به صورت مختلط چگونه است؟

ج. اجتماع و همايش به صورت مختلط جايز نيست.

س 99. آيا مى توان از استاد خانم براى كلاس آقايان و از استاد آقا براى كلاس خانمها استفاده كرد؟

ج. لازم است براى آقايان از استاد مرد و براى بانوان از استاد زن استفاده شود.

س 100. در مناطقى از كشورمان مرسوم است كه در برخورد افرادى مثل زن عمو، شوهر عمّه و شوهر خاله فرزندان يكديگر را مورد محبّت قرار مى دهند و مى بوسند يا با افراد فاميل (نامحرم) دست مى دهند، حكم آن چيست؟

ج. واضح است كه جايز نيست.

س 101. نظر حضرتعالى پيرامون تراشيدن سبيل و ريش چيست؟

ج. تراشيدن ريش حرام است ولى تراشيدن سبيل اشكال ندارد.

س 102. تراشيدن چه قسمتى از صورت جايز نيست. آيا استفاده از ماشينهايى كه صورت را همانند تيغ مى تراشند جايزاست؟

ج. تراشيدن هيچ قسمتى از ريش جايز نيست و اصلاح با ماشين ته زنى حكم اصلاح با تيغ را دارد.

ص: 16

س 103. تراشيدن ريش (كوتاه كردن آن با ماشين) تا چه اندازه اشكال ندارد.

ج. تا مقدارى كه در نظر مردم ريش دار محسوب شود مثلًا با ماشين چهار بزنند.

س 104. آيا خط گرفتن ريش به اين صورت كه اضافه برگونه ها مقدار بيشترى خط گرفته شود اشكال دارد يا نه؟ در صورت پروفسورى حكم چطور است؟

ج. هردو صورت اشكال دارد.

س 105. نگه داشتن شارب بلند چه صورتى دارد؟

ج. كراهت دارد بلكه اگر تقليد و همگونى با صوفيه و شعار باشد حرام است.

س 106. در دست داشتن انگشترى طلاى عروسى براى داماد چه حكمى دارد؟

ج. انگشتر طلا براى مردان حرام است.

س 107. حلقه نامزدى طلاى سفيد براى مردان چه حكمى دارد؟ لطفاً نظر مبارك را بفرماييد؟

ج. اگرطلا باشد براى مردان جايز نيست و اگر فلز ديگر باشد اشكال ندارد.

س 108. حكم ساخت، خريد و فروش انگشتر طلاى مردانه چيست؟

ج. جايز نيست.

س 109. كپى كردن يا استفاده از سى دييى كه اورجينال و اصل نيستند (يعنى از شركت سازنده آن نيستند و كپى شدهند) (اعم از خارجى يا ايرانى) چه حكمى دارد؟

ج. اگر در ضمن عقد فروش سى دى يا ضمن عقد لازم ديگرى، شرط عدم رايت شده باشد، رايت آن جايز نيست و در صورت رايت، براى افراد بعدى خريد و فروش مانع ندارد.

س 110. نظر حضرتعالى در مورد زيارت عاشورا وحديث كساء كه درآخر مفاتيح الجنان آمده است چيست؟

ج. سند زيارت عاشورا معتبر است. و زيارت عاشوراء معروفه با صد لعن و سلام، بسيار مورد ترغيب بزرگان بوده و هست و اهل ولاء اهل بيت سلام الله عليهم اجمعين هميشه به آن اهتمام

ص: 17

داشته اند و اجتماع رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و امير المؤمنين و فاطمه زهرا و حسنين عليهم السلام تحت كساء و نزول آيه تطهير در شأن آنها سند صحيح بلكه متواتر دارد و عباراتى كه اهل منبر به عنوان حديث كساء مى خوانند سند و متن آن در جلد 11 عوالم صفحه 638 تا 642 موجود است.

ص: 18

زحمات را متحمّل مى شويم به اميد اينكه روزى با جبران آن از طرف ثمره عمر خود دل خوش بشويم.

حال سزاوار است با اين همه اميد شما با حركات ناخوشايند كار را به جايى برسانيد كه خانه براى پدر و مادر شما محل امنى براى زندگى نباشد در حالى كه امنيت درون خانه از حقوق اوليه هر انسانى است.

خداوند در قرآن مى فرمايد «هَلْ جَزَاء الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ» آيا پاداش احسان غير از احسان است.

اينجانب اميدوارم با رسيدن اين مرقومه و مطالعه آن مصمّم شويد از راهى كه تا حال رفته ايد برگرديد و پدر و مادر خود را با خدمات خود اميدوار سازيد و آنچه را كه گذشته مرتكب آن شده ايد جبران نماييد كه بهروزى و موفقيت شما در آينده بستگى به جلب نظر آنان دارد انشاءا ... موفق و مؤيد باشيد.

ص: 20

وظيفه انسانى و وجدانى ما حكم ميكند كه درمقابل نعمتهاى بى انتهاى الهى سپاسگزار باشيم و بشكرانه آنها نماز بخوانيم و او را بپرستيم

علاوه براين نماز موجب ميشود كه انسان ازبديها و زشتيها فاصله بگيرد (انَّ الصَلاة تَنْهى عَنِ الفَحشاءِ وَالمُنْكَرِ) انسانى كه به نماز اهميت ميدهد و گاه براى انجام اين فريضه الهى به مسجد ميرود حدّ و مرز خويش را مشخّص كرده و بطرز بسيار زيبائى از آلودگيها فاصله ميگيرد.

انسان با نماز با خالق هستى به راز و نياز ميپردازد و با او سخن ميگويد يعنى مخلوق با خالق هستى رابطه برقرار ميكند و متوجه اين معنى ميگردد كه داراى خالق و صاحبى است كه درهمه شرائط حتى درشرائط سخت و دشوار يار و ياور و معين او است و در واقع پناهگاهى محكم در زندگى براى خويش پيدا ميكند. بوسيله نماز وسوسه هاى شيطان ازآدمى دور ميگردد و زمينه براى رشد وكمال فراهم ميشود.

درارتباط با نماز كتابهاى فراوانى نوشته شده كه ميتوانيد به آنها مراجعه كنيد درضمن اين نامه وسئوالات شما بيانگر روح دين وايمان قلبى شما است كه هرچند در ظاهر نتوانسته ايد جواب آن شخص را بدهيد؛ اما ايمان درونى شما موجب شد تا قلم بدست گرفته و سئوالات خود را مطرح سازيد و اين خود ناشى از هوش و ذكاوت خدادادى شما است.

اميد وارم با مطالعه دو كتابى كه معرّفى شد و تفكّر درمطالب كتاب نفيس توحيد مفضّل ايمانى راسخ و محكمى بدست آورده وهيچگاه درانجام واجبات و ترك محرّمات و گناهان كوتاهى ننمائيد تا بنده اى صالح براى خداى متعال و پيرو راستين پيغمبراكرم صلى الله عليه وآله وائمة اطهار سلام الله عليهم اجمعين خصوصاً حضرت بقية الله اعظم محسوب گرديد انشاءالله تعالى.

ص: 22

لهو و لعب آن عزّتى كه در اثر خودسازى اسلامى و تجنّب از ملاهى داشتند مبدّل به ذلّت شد و دشمن از طريق فتح باب مجالس لهو و طرب و فحشاء و خوانندگى و نوازندگى و محافل عيش و عشرت وارد عمل شد و همت و عزائم و غيرت و مردانگى جامعه را سست و آنان را براى قبول نفوذ دشمن در ابعاد مختلف آماده كرد و موجب شد كه تمدّن اسلامى در آن منطقه پايمال غفلت و اشتغال بملاهى و بى تفاوتى آنها نسبت به مجد و عزّت و استقلال اسلامى گردد بهر حال ترويج از اين برنامه ها و ترغيب جوانان از دختر و پسر به نوازندگى و آموزش دادن و آموختن استفاده از انواع آلات لهو و طرب و تأسيس اماكنى بنام هنرسرا يا فرهنگسرا و به صحنه آوردن زنان و مردان بنام همخوانى و غيره همه خلاف مصلحت يك جامعه رشيد و ترقى خواه مثل جامعه بزرگ ماست كه بر اساس الهام از تعاليم اسلام اين انقلاب بزرگ را بوجود آورد و جهان را به اسلام و كارسازى تعاليم آن متوجه كرده است و ميخواهد در ميدان علم و صنعت و قدرت با اتكاء به اخلاق در برابر دشمنان قوى پنجه استقامت كند و مواضع انسانى و استقلال خود را بيش از پيش محكم و استوار سازد آوردن اين برنامه ها در متن اهداف بعض موسسات وترويج از به اصطلاح هنرمندان و بزرگداشت كسانيكه در اين معاصى در گذشته و حال عمر خود را ضايع كرده اند اشتباه است و محصول آن انحطاط اخلاقى و بازداشتن جوانان با استعداد از تحصيل علوم و صنايع مى باشد.

ص: 24

آثار آيت الله العظمى صافى مدظله الشريف در يك نگاه

--- نام كتاب--- زبان--- ترجمه

فقه

1--- توضيح المسائل--- فارسى-----

2--- منتخب الاحكام--- فارسى-----

3--- احكام نوجوانان--- فارسى--- انگليسى

4--- جامع الاحكام در 2 جلد--- فارسى-----

5--- استفتائات قضايى--- فارسى-----

6--- استفتائات پزشكى--- فارسى-----

7--- مناسك حج--- فارسى--- عربى

8--- مناسك عمره مفرده--- فارسى--- عربى

9--- هزار سؤال پيرامون حج--- فارسى-----

10--- پاسخ كوتاه به 300 پرسش در 2 جلد--- فارسى-----

11--- اعتبار قصد قربت در وقف--- فارسى-----

12--- رساله در احكام ثانويه--- فارسى-----

13--- فقه الحج در 4 جلد--- عربى-----

14--- هداية العباد در 2 جلد--- عربى-----

15--- هداية السائل--- عربى-----

16--- حواشى على العروة الوثقى--- عربى-----

17--- رسائل فقهيه--- عربى-----

18--- صلاة المسافر--- عربى-----

19--- فقه الخمس--- عربى-----

20--- أوقات الصلوة--- عربى-----

21--- الاحكام الشرعية ثابتة لاتتغيّر--- عربى--- فارسى

22--- التعزير (احكامه و ملحقاته)--- عربى-----

23--- ضرورة وجود الحكومة او ولاية الفقهاء فى عصرالغيبة (الخمس و ولاية الفقيه)--- عربى--- فارسى

24--- رسالة فى المعاملات المستحدثة--- عربى-----

25--- التداعى فى مال من دون بينة و لا يد--- عربى-----

26--- رسالة فى المال المعيّن المشتبه ملكيته--- عربى-----

27--- حكم نكول المدعى عليه عن اليمين--- عربى-----

28--- ارث الزوجة--- عربى-----

29--- مع الشيخ جاد الحق فى ارث العصبه (مسألة التعصيب)--- عربى-----

30--- حول ديات ظريف ابن ناصح--- عربى-----

ص: 25

31--- بحث حول الاستسقام بالازلام (مشروعية الاستخارة)--- عربى-----

32--- الشعائر الحسينيه--- عربى-----

33--- آنچه هر مسلمان بايد بداند------ تركى

اصول فقه

34--- بيان الاصول در 3 جلد--- عربى-----

35--- رسالة فى الشهرة--- عربى-----

36--- رسالة فى حكم الاقل و الاكثر فى الشبهة الحكمية--- عربى-----

37--- رسالة فى الشروط--- عربى-----

قرآن و تفسير

38--- تفسير آيه فطرت--- فارسى-----

39--- القرآن مصون عن التحريف--- عربى-----

40--- تفسير آية التطهير--- عربى-----

41--- تفسير آية الانذار--- عربى-----

عقايد و كلام

42--- عرض دين--- فارسى-----

43--- به سوى آفريدگار--- فارسى-----

44--- الهيات در نهج البلاغه--- فارسى-----

45--- معارف دين 2 جلد--- فارسى-----

46--- پيرامون روز تاريخى غدير--- فارسى-----

47--- نداى اسلام از اروپا--- فارسى-----

48--- نگرشى بر فلسفه و عرفان--- فارسى-----

49--- نيايش در عرفات--- فارسى-----

50--- سفرنامه حج--- فارسى-----

51--- شهيد آگاه--- فارسى-----

52--- نويد امن و امان--- فارسى-----

53--- پاسخ ده پرسش--- فارسى-----

54--- اصالت مهدويت--- فارسى-----

55--- تجلى توحيد در نظام امامت--- فارسى--- عربى

56--- نظام امامت و رهبرى--- فارسى---

57--- ولايت تكوينى و ولايت تشريعى--- فارسى-----

58--- پيرامون معرفت امام--- فارسى-----

59--- عقيده نجات بخش--- فارسى-----

60--- به سوى دولت كريمه--- فارسى-----

61--- باورداشت مهدويت--- فارسى--- عربى

62--- انتظار، عامل مقاومت و حركت--- فارسى-----

63--- فروغ ولايت در دعاى ندبه--- فارسى--- عربى

ص: 26

64--- معرفت حجت خدا--- فارسى---

65--- وابستگى جهان به امام زمان--- فارسى-----

66--- توضيحات پيرامون كتاب عقيده مهدويت در تشيع اماميه--- فارسى--- انگليسى

67--- امامت و مهدويت--- فارسى---

68--- پيام هاى مهدوى--- فارسى-----

69--- گفتمان مهدويت--- فارسى--- انگليسى

70--- گفتمان عاشورايى--- فارسى-----

71--- مقالات كلامى--- فارسى-----

72--- الى هدى كتاب الله--- عربى-----

73--- ايران تسمع فتجيب--- عربى-----

74--- رسالة حول عصمة الانبياء و الائمة--- عربى-----

75--- تعليقات على رسالة الجبر و القدر--- عربى-----

76--- لمحات فى الكتاب و الحديث والمذهب--- عربى-----

77--- صوت الحق و دعوة الصدق--- عربى-----

78--- رداكذوبة خطبةالامام على، على الزهرا عليهماالسلام--- عربى-----

79--- مع الخطيب فى خطوطه العريضة--- عربى--- اردو/ فرانسه

80--- رسالة فى البداء--- عربى-----

81--- جلاء البصر لمن يتولى الائمة الاثنى عشر--- عربى-----

82--- حديث افتراق المسلمين على ثلاث و سبعين فرقة--- عربى-----

83--- من لهذا العالم؟--- عربى-----

84--- بين العلمين، الشيخ الصدوق والشيخ المفيد--- عربى--- فارسى

85--- مقدّمات مفصلّة على «مقتضب الاثر» و «مكيال المكارم» و «منتقى الجمان»--- عربى-----

86--- امان الامّة من الضلال والاختلاف--- عربى-----

87--- البكاء على الامام الحسين عليه السلام--- عربى-----

88--- النقود اللطيفة على الكتاب المسمى بالاخبارالدخيلة--- عربى-----

حديث

89--- منتخب الاثر در 3 جلد--- عربى--- اردو/ انگليسى

90--- قبس من مناقب اميرالمؤمنين عليه السلام (مئة و عشر حديث من كتب عامة)--- عربى--- فارسى

91--- احاديث الائمة الاثنى عشر، اسنادها و الفاظها--- عربى-----

92--- احاديث الفضائل--- عربى---

93--- پرتوى از فضائل اميرالمؤمنين عليه السلام--- فارسى-----

تاريخ

94--- سيرحوزه هاى علمى شيعه--- فارسى-----

95--- رمضان در تاريخ (حوادث تاريخى)--- فارسى-----

--- سيره------

ص: 27

96--- پرتوى از عظمت امام حسين عليه السلام--- فارسى-----

97--- با عاشوراييان--- فارسى-----

98--- آينةةة جمال--- فارسى-----

99--- از نگاه آفتاب--- فارسى-----

100--- اشك و عبرت--- فارسى-----

تربيتى

101--- ماه مبارك رمضان، مكتب عالى تربيت و اخلاق--- فارسى-----

102--- راه اصلاح يا امر به معروف و نهى از منكر--- فارسى---

103--- با جوانان--- فارسى---

شعر

104--- ديوان اشعار--- فارسى-----

105--- بزم حضور--- فارسى-----

106--- آفتاب مشرقين--- فارسى-----

107--- صحيفةةة المؤمن--- فارسى-----

108--- سبط المصطفى--- فارسى-----

109--- در آرزوى وصال--- فارسى-----

مقاله ها و خطابه ها

110--- حديث بيدارى (مجموعه پيام ها)--- فارسى-----

111--- شب پرگان و آفتاب--- فارسى-----

112--- شب عاشورا--- فارسى-----

113--- صبح عاشورا--- فارسى-----

تراجم

114--- زندگانى آيت الله آخوند ملامحمد جوادصافى گلپايگانى--- فارسى-----

115--- زندگانى جابر بن حيّان--- فارسى-----

116--- زندگانى بوداسف--- فارسى-----

ص: 28